مردان در سنین ۱۶ تا ۱۸ سالگی،مدتی بعد از بلوغ به حداکثر تکامل جنسی خود میرسند.از آنجاییکه مردان بعد از بلوغ قادرند بطور مداوم اسپرم تولید کنند ، بنابراین برای دوره بیشتری نسبت به زنان بارور باقی میمانند به طوری که برخی از مردان در سنین ۷۰ سالگی یا بیشتر میتوانند پدر شوند.اسپرم ها در بیضه ها تولید میشوند و در طی مقاربت جنسی، آلت تناسلی اسپرم ها را به دستگاه تناسلی مؤنث منتقل مینماید.دستگاه تولید مثل مرد هورمون های جنسی تولید میکند.هورمون ها برای تولید اسپرم و تکامل جنسی در طی بلوغ ضروری هستند.تکامل دستگاه تولید مثل جنس مذکر قبل از تولد آغاز میشود.قسمت های قابل مشاهده دستگاه عبارتند از آلت و کیسه های بیضه.درون بدن شبکه پیچیده ای از مجاری،غدد و بافت های دیگری وجود دارند که امکان تولید و انتقال اسپرم را فراهم میسازند.
تولید اسپرم
با فرارسیدن بلوغ ، اسپرم ها به طور مداوم در هر دو بیضه به تعداد تقریبی ۱۲۵میلیون عدد در روز تولید میشوند از آنجائیکه تولید اسپرم در درجه حرارت بدن غیر مؤثر است،بیضه ها خارج از بدن در کیسه پوستی به نام اسکروتوم (Scrotum) آویزان هستند تا خنک نگه داشته شوند.اسپرم بالغ از بیضه وارد اپیدیدیم میشود.اپیدیدیم یک لوله دراز مارپیچ است که در بالا و پشت هر بیضه قرار میگیرد.اسپرم ها در اپیدیدیم ذخیره شده و در آنجا قبل از رسیدن به مجرای منی بر (Vas deferens) رسیده میشوند.مجرای منی بر لوله ای است که اپیدیدیم را به مجرای انزالی ارتباط میدهد.طی فعالیت جنسی،مجرای منی بر منقبض شده و اسپرم ها را به سمت پیشابراه هدایت میکند.پیشابراه لوله ای است که ادرار توسط آن از مثانه به خارج منتقل میریزد.اسپرم ها طی فعالیت جنسی تخلیه شده و یا اینکه دوباره جذب بدن میشوند.بعضی قطرات از انتهای فوقانی مجرای منوی وارد پیشابراه شده و بعدا با ادرار شسته میشوند.
اسپرم ها در مایع مترشحه از چندین غده منتقل میشوند بیشتر ترشحات توسط غددی بنام کیسه منوی تولید میشوند.زمانیکه اسپرم مجرای منوی را ترک میکند ترشحات غدد پروستات نیز به این مایع اضافه میشوند،مایع منی وسیله حمل و نقل اسپرم است و اسپرم میتواند در آن شنا کند.مایع منی مواد غذایی جهت سالم نگهداشتن اسپرم را نیز تامین میکند.در هر میلی لیتر مکعب مایع منی ۵۰ میلیون اسپرم وجود دارد.
برای تولیدمثل،اسپرم باید وارد دستگاه تولید مثل زن شود.طی تحریک جنسی، آلت سفت و بزرگ میشود.انقباضات عضلانی قاعده آلت باعث میشود که اسپرم،در اوج لذت جنسی مرد از پیشابراه مرد وارد مهبل زن شود.
هورمونهای مردانه
اصلی ترین هورمون جنسی مردانه تستوسترون (Testosterone) است که در سراسر عمر تولید میشود.تستوسترون نقش مهمی در تکامل اندام های جنسی و بروز صفات جنسی مردانه دارد.طی بلوغ افزایش چشمگیری در سطح تستوسترون بوجود می آید.این افزایش،محرکی برای رشد اندام های جنسی و تکامل صفات ثانویه مردانه است.صفات ثانویه مردان شامل رویش موهای صورت و بدن ، بم شدن صدا و رشد عضلات است.
بلوغ
بلوغ،مرحله تکامل جنسی است.در پسرها ، بلوغ از سن ۱۲ تا ۱۵ سالگی شروع میشود و سه تا چهار سال طول میکشد.هورمونهای مترشحه هیپوفیزی موجب افزایش هورمون جنسی مردانه تستوسترون میگردند.تستوسترون،تغییراتی مثل رشد اندام های جنسی و تکامل صفات ثانویه جنسی را تحریک میکند.
در تکامل جنسی طی بلوغ : آلت ، کیسه بیضه و بیضه ها بزرگ میشوند و موهای ناحیه شرمگاهی (Pubic) رشد میکنند.موهای صورت و سایر قسمتهای بدن ظاهر میشوند.رشد بدن سریع شده،توده عضلانی افزایش یافته و صدا بم میشود.
قسمت ها دستگاه تولید مثل مرد
دستگاه تولیدمثل مرد شامل آلت،کیسه بیضه و دو بیضه است.بیضه ها در کیسه بیضه آویزانند.اپیدیدیم در بالا و پشت هر بیضه قرار دارد. اپیدیدیم لوله مارپیچی است که به لوله دیگری به نام مجرای منی بر (وازدفران) متصل میشود.انتهای فوقانی مجرای منوی به مجرای زهکشی کننده کیسه منی متصل میشود.این دو مجرا با هم مجرای انزالی را تشکیل میدهند.دو مجرای انزالی در دو طرف به پیشابراه وارد میشوند.پیشابراه در این قسمت توسط پروستات احاطه شده است سپس،پیشابراه از آلت به خارج از بدن ارتباط می یابد.