بیماری سینوزیت مزمن فرم بهبود نیافته و طولانی شده‌ی بیماری سینوزیت (التهاب و عفونت سینوس‌ها) برای مدت ۳ ماه و یا بیشتر است. آیا زیاد دچار درد در پیشانی سر و یا بین چشم‌ها می‌شوید؟ درد در دندان‌های فک بالا چطور؟ بینی شما اغلب حالت گرفتگی و احتقان دارد؟
در این صورت احتمال زیادی وجود دارد که مبتلا به مشکلات و عفونت سینوس یا بیماری سینوزیت باشید.
در مطلب قبل توضیحات کاملی در خصوص بیماری سینوزیت ارائه شد و در این مطلب اختصاصا در مورد بیماری سینوزیت مزمن صحبت خواهد شد و با علائم، نشانه‌ها و اقدامات درمانی آشنا خواهید شد.
سینوس‌ها چیستند؟
سینوس‌ها فضاهای خالی‌ای هستند که در جمجمه قرار دارند و حاوی غشای موکوسی می‌باشند. اکثر افراد دارای ۴ جفت سینوس نازال (مربوط به بینی) هستند.
- دو سینوس در پیشانی بالای چشم‌ها
- یک سینوس داخل استخوان گونه
- گروه سینوس‌های اتموئید (پرویزنی)، پشت تیغه‌ی بینی
- گروه سینوس‌های سفنوئید (پروانه‌ای)، پشت بینی و پایین مغز
سینوس‌ها شبیه اثرانگشت هستند و در هر فرد نسبت به دیگری متفاوت‌اند. مثلا ممکن است فردی سینوس پیشانی نداشته باشد! یا فقط یک عدد داشته باشد.
بیماری سینوزیت چیست؟
همانطور که گفته شد، بیماری سینوزیت لفظی است که به التهاب و عفونت سینوس‌ها اطلاق می‌شود.
اجسام ریز مو مانند که سیلیا (مژه) نامیده می‌شوند، موکوس (ترشحات) را در لایه‌ی سینوسی حرکت داده و آنها را خارج می‌سازند. تمام حفره‌های سینوسی با مجرای بینی در ارتباط هستند تا هوا و موکوس قدرت تبادل و تخلیه داشته باشند.
برخی از عفونت‌ها و حساسیت‌ها (آلرژی) سبب التهاب، قرمز و متورم شدن بافت سینوس می‌شوند، که در این حالت بیماری سینوزیت رخ می‌دهد. بیماری سینوزیت اغلب به دنبال سرماخوردگی، حملات آلرژیک یا مواد محرک آغاز می‌شود.
بیماری سینوزیت مزمن چیست و چه علائمی دارد؟
نشانه‌های بیماری سینوزیت مزمن در بسیاری از افراد به صورت گرفتگی بینی، درد یا فشار در نقاط مختلف صورت یا دندان‌ها ظاهر می‌شود. معمولا آبریزش بینی به رنگ زرد، سبز و حتی بی‌رنگ قابل مشاهده است.
همچنین ممکن است مشکلاتی در حس بویایی و چشایی داشته باشید. از دیگر اختلالات محتمل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس خستگی
- سرفه
- گلو درد
- گوش درد
- مشکل در تنفس
- سر درد
- احساس درد وقتی که به جلو خم می‌شوید
- تب
زمانی که التهاب سینوس‌ها برای بیشتر از ۳ ماه ادامه داشته باشد، بیماری سینوزیت مزمن شده است. در این حالت، باکتری‌ها می‌توانند در سینوس‌های بسته شده ساکن شده و رشد کنند.
اما باکتری‌ها تنها عوامل موجود نیستند. آناتومی سینوس‌ها، آلرژی و حساسیت‌ها، پولیپ‌ها، مشکلات سیستم ایمنی و بیماری‌های دندانی از دیگر عوامل مستعد کننده‌ی بیماری می‌باشند.
پولیپ بینی و سینوزیت مزمن
اگر سینوس‌ها ملتهب بمانند و درمان نشوند و بیماری سینوزیت مزمن رخ داده باشد، غشای سینوس ضخیم و متورم می‌شود. این تورم می‌تواند باعث ایجاد اجسام انگور مانندی به نام پولیپ شود.
همچنین پولیپ‌ها ممکن است از داخل سینوس خارج شده و مجاری هوایی داخل بینی را مسدود کنند و نفس کشیدن را سخت کنند.
برای درمان علائم بیماری سینوزیت مزمن چکار باید کرد؟
آیا مصرف آنتی بیوتیک لازم است؟
سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که می‌تواند منجر به بروز علایم سینوزیت شود اما عموما به خودی خود بهبود می‌یابد. آنتی بیوتیک‌ها در درمان ویروس‌ها مؤثر نیستند و کمکی به درمان نمی‌کنند، بنابراین در سینوزیت‌های حاصل از سرماخوردگی ویروسی کمک چندانی نمی‌کنند.
سرماخوردگی باید طی یک تا نهایتا دو هفته بهبود یابد و پس از این مدت زمان، علائم سینوزیت مرتبط با آن نیز باید از بین برود. اگر علائم سرماخوردگی پس از این مدت از بین نرود، احتمال باقی ماندن سینوزیت و تبدیل آن به سینوزیت مزمن وجود دارد.
بنابراین یکی از اقدامات مهم، عدم خود درمانی و مراجعه به پزشک برای بهبود کامل سرماخوردگی و تکمیل دوره‌ی درمان است.
درمان بیماری سینوزیت مزمن مرتبط با حساسیت
در صورتی که سینوزیت مزمن در اثر حساسیت‌های مختلف ایجاد شده باشد، یکی از بهترین راه‌ها، شستشو با آب نمک و یا سرم شستشو است.
اسپری‌های استروئیدی مخصوص نیز می‌توانند کمک کننده باشند. اگر علائم سینوزیت مربوط به آلرژی باشد، داروهای آنتی‌هیستامین هم مؤثر خواهند بود، بخصوص اگر علائمی مانند عطسه و آبریزش بینی ظاهر شده باشند.
استفاده از ضداحتقان و گرفتگی بینی
اسپری‌های ضد گرفتگی و احتقان بینی و همچنین قطره‌ی منتول، تورم مجرای بینی که باعث انسداد شده است را باز می‌کند. اما استفاده از این داروها تنها برای چند روز (نهایت ۳ روز) مجاز می‌باشد.
در صورت استفاده مداوم بیش از مقدار توصیه شده، عوارض جانبی خودنمایی می‌کنند. اسپری‌های استروئیدی بینی، اسپری‌های سالین یا شست‌وشو از دیگر گزینه‌های موجود هستند.
برای استفاده از این داروها در درمان بیماری سینوزیت مزمن حتما باید با پزشک مشورت کنید. برخی از داروها را نباید برای بیش از مدت مشخصی استفاده کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
ترشحات موکوسی سبز یا زرد به معنی وجود عفونت باکتریایی است. با این وجود، معمولا بدون مصرف آنتی بیوتیک طی ۷ تا ۱۴ روز خودبخود خوب می‌شود.
اما اگر احساس ناخوشایند شما ادامه دار بود و یا علائم سخت و شدید بودند و یا تب داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است برای شما دارو تجویز کند و یا عمل جراحی را پیشنهاد کند. به عمل جراحی سینوس، FESS (Functional Endoscopic Sinus Surgery) گفته می‌شود.
در برخی از موارد سینوزیت مزمن راه جراحی به بیماری معرفی می‌گردد تا عفونت‌ها و التهاب‌های باقی مانده و پولیپ برداشته شود و بیمار به روند معمولی بازگردد.
روش‌های پیشگیری از عود کردن سینوزیت (مزمن شدن سینوزیت)
متاسفانه راهکار قطعی برای پیشگیری از سینوزیت وجود ندارد. اما عمل به توصیه‌های زیر می‌تواند تا حدود زیادی جلوی عود بیماری سینوزیت و مزمن شدن آن را در شما بگیرد.
- سینوس‌های خود را مرطوب نگاه دارید و از خشک شدن آنها اجتناب کنید. اسپری‌های سالین، آب نمک و نرم کننده‌ها توصیه می‌شوند.
- از حضور پیوسته در محیط‌های خیلی خشک خودداری کنید.
- از در معرض قرار گرفتن محرک‌ها نظیر دود سیگار، قلیان و سایر مواد شیمیایی که بوی تندی دارند خودداری کنید.
- پیشانی خود را زمانی که در معرض جریان باد سرد قرار دارید، بپوشانید.
