تصلب شرایین (آترواسکلروز قلبی) از پیشگیری تا درمان
تصلب شرایین یا آترواسکلروز قلبی (Atherosclerosis) نام بیماری‌ای است که از جمع شدن کلسترول و سایر مواد چرب در دیواره سرخرگ‌ها و باریک و تنگ شدن آن‌ها ایجاد می‌شود. شیوع بیماری تصلب شرایین با افزایش سن بیشتر می‌شود.
آترواسکلروز قلبی (بیماری تصلب شرایین) می‌تواند سرخرگ‌های هر ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و دلیل اصلی سکته قلبی و عدم گردش مناسب خون در پاها باشد.
هنگامی که چربی‌هایی مثل کلسترول در لایه داخلی سرخرگ‌ها ته نشین شوند و رسوباتی به نام پلاک آتروم (Atheroma) را ایجاد نمایند، سرخرگ باریک می‌شود و در واقع این رسوبات عبور خون از داخل سرخرگ را محدود می‌کنند.
علاوه بر این، ممکن است پلاکت‌ها (از عوامل انعقاد خون) نیز بر روی این توده تجمع کرده و باعث تشکیل لخته خونی ابتدایی شوند.
یک لخته خون ممکن است به طور کامل سرخرگ را مسدود نماید و باعث شود عضوی که توسط این سرخرگ تغذیه می‌شود در معرض کمبود اکسیژن (ایسکمی یا Ischemia) قرار گیرد.
دلایل ابتلا به تصلب شرایین (آترواسکلروز قلبی)
بیماری آترواسکلروز قلبی تا سن ۶۰ سالگی در مردان شایع‌تر است هرچند بعد از ۶۰ سالگی شانس وقوع آن در هر دو جنس برابر می‌شود.
هورمون زنانه استروژن به محافظت در برابر آترواسکلروز قلبی کمک می‌کند به همین دلیل سهم زنان از بیماری تصلب شرایین در زمان قبل از یائسگی بسیار پایین‌تر از مردان است.
خطر ابتلا به بیماری آترواسکلروز به طور قابل ملاحظه‌ای توسط میزان کلسترول خون تعیین می‌شود که این مقدار به رژیم غذایی و عوامل ژنتیک بستگی دارد. چون مقدار مصرف کلسترول به شدت با رژیم غذایی در ارتباط است، این بیماری در کشورهای غربی که اکثر مردم رژیم غذایی پر چرب دارند، رایج‌تر است.
بعضی نارسایی‌ها مانند دیابت، می‌تواند باعث بالا رفتن سطح کلسترول خون بدون توجه به رژیم غذایی شود. بعضی بیماری‌های مادرزادی مربوط به چربی (لیپید) نیز می‌توانند باعث افزایش چربی‌ها در خون شوند.
در برخی موارد مشاهده شده که عامل بیماری موروثی است و ژنتیک نیز در آن دخیل است ولی به طور کلی عمده‌ترین عوامل ابتلا به تصلب شرایین شامل موارد زیر است:
- سطح بالای کلسترول خون
- سیگار کشیدن
- کمبود فعالیت ورزشی مداوم
- داشتن فشار خون بالا (Hypertension)
- داشتن اضافه وزن به خصوص اگر تجمع چربی در اطراف کمر باشد
- رژیم غذایی پرچرب
علائم بیماری تصلب شرایین (آترواسکلروز)
علائم بیماری آترواسکلروز قلبی به ندرت در سنین قبل از ۴۰ تا ۵۰ سالگی مشاهده می‌شود ولی بسیاری از افراد از داشتن گرفتگی سرخرگ‌ها (تصلب شرایین) تا زمانی که دچار حمله یا سکته قلبی نشوند بی‌خبر هستند.
معمولا هیچ نشانه‌ای در مراحل اولیه بیماری وجود ندارد. علائم بعدی بیماری نیز به صورت نشانه‌های ثانویه حاصل از عدم رسیدن خون به اعضایی که توسط سرخرگ‌های صدمه دیده تغذیه می‌شده‌اند، است.
اگر سرخرگ‌های کرونر (که وظیفه‌ی خونرسانی به قلب را دارند) تاحدودی بسته شوند، علائم می‌تواند شامل درد و آنژین صدری (ناحیه سینه) باشد. اگر سرخرگ کرونر بطور کامل بسته شود، ممکن است که یک حمله قلبی ناگهانی و معمولا کشنده اتفاق بیافتد.
بسیاری از سکته‌ها به دلیل آترواسکلروز در سرخرگ‌هایی است که خون را به مغز می‌رسانند. اگر آترواسکلروز بر رگ‌های پا تاثیر بگذارد، اولین علامت می‌تواند درد و انقباض عضلانی به دلیل عدم جریان خون کافی در ماهیچه‌های پا باشد.
اگر تصلب شرایین به دلیل نارسایی‌های ارثی لیپیدی باشد، رسوبات چربی ممکن است بر روی تاندون‌ها و یا زیر پوست به صورت برآمدگی‌های قابل مشاهده، خود را نشان دهد.
پیشگیری و تشخیص بیماری آترواسکلروز قلبی
به دلیل اینکه آترواسکلروز تا زمانی که جریان خون محدود نشود علامتی ندارد، انجام آزمایش قبل از پیشرفت آن و تخریب اعضای بدن بسیار مهم است.
آزمایشات پزشکی مداوم و مرتب شامل آزمایش سطوح افزایش یافته کلسترول خون، فشار خون بالا و دیابت لازم هستند. یکی از توصیه‌های اخیر این است که تمام بالغین هر ۵ سال یکبار حداقل بعد از سن ۲۰ سالگی، مقدار کلسترول خون خود را اندازه گیری نمایند.
اگر شما علائم آترواسکلروز را داشته باشید، پزشک ممکن است یک سری آزمایشات را برای ارزیابی میزان تخریب در سرخرگ‌ها و اعضایی که توسط آن‌ها تغذیه می‌شوند، توصیه نماید.
جریان خون در رگ‌های صدمه دیده می‌تواند توسط اسکن مافوق صوت، داپلر و یا آنژیوگرافی کرونری نمایش داده شود. اگر پزشک شما فکر کند که سرخرگ‌های کرونر دچار مشکل شده‌اند، استفاده از ECG برای نمایش فعالیت الکتریکی قلب و یا سایر تکنیک‌های نمایش مانند عکسبرداری و بررسی رادیونوکلئید (Radionuclide) و آنژیوگرافی و سیتی آنژیوگرافی را پیشنهاد خواهد داد.
بعضی از این آزمایشات را می‌توان با فعالیت شما و بررسی اینکه قلب شما زمانی که تحت فشار قرار گیرد، به چه نحوی کار می‌کند، انجام داد.
درمان بیماری آترواسکلروز قلبی
بهترین درمان تصلب شرایین، جلوگیری از گسترش تدریجی آن است. اعمال پیشگیرانه شامل مصرف یک رژیم غذایی کم چرب، سیگار نکشیدن، ورزش و فعالیت مداوم و حفظ وزن مناسب هستند.
این کارها باعث می‌شوند که خطر ابتلا به این بیماری به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد. اگر میزان کلسترول خون شما بالا است ولی کماکان از سلامتی برخوردار هستید می‌توانید از یک رژیم کم چرب استفاده نمایید. همچنین مصرف داروهایی کاهش دهنده کلسترول خون نیز برای شما می‌تواند مفید باشد.
اگر به آترواسکلروز مبتلا هستید و علائم آن را دارید، پزشک شما ممکن است مصرف داروهایی مانند آسپرین را که خطر شکل‌گیری لخته خون در دیواره سرخرگ صدمه دیده را کاهش می‌دهد، توصیه نماید.
اگر شما در معرض خطر شدید و مشکل اساسی قرار دارید ممکن است پزشک شما درمان با استفاده از جراحی مانند آنژیوپلاستی عروق کرونر (Coronary Angioplasty) را برای شما توصیه نماید. در این روش یک بالن در داخل سرخرگ باد می‌شود تا سرخرگ را گشاد کرده و جریان خون را بهبود بخشد.
اگر جریان خون به قلب شما دچار مشکل اساسی باشد، احتمالا لازم است تحت عمل پیوند عروق (Bypass) قرار گیرید تا جریان خون به حالت عادی باز گردد.
پیش آگهی بیماری
یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب می‌تواند پیشرفت آترواسکلروز را در بسیاری از افراد کند نماید. اگر شما سابقه مشکل عضله قلب و یا سکته دارید، می توانید خطر بوجود آمدن مشکلات بعدی را با استفاده از عوامل بازدارنده و پیشگیری دهنده موجود کاهش دهید.
منابع :
- راهنمای پزشکی خانواده – بیماری های قلب و عروق
- انجمن پزشکی بریتانیا
- تگها: بیماری قلبی, تغذیه سالم
مطالب پیشنهادی
یک پاسخ
سلام خسته نباشید مطلب تان مفید بود اما بنده مدت کمر درد داشتم باکمر بند پاکسمن پائین کمرم را محکم بستم
به علت فشار زیاد روی رگ پا راستم رگ پا راستم درد پیدا شده از با سن تا پاشنه پام درما نش چیست